Deel 3 van 6: Referentie ontwerp
Deze serie blogs bestaat uit 6 delen en behandelt de volgende onderwerpen:
- inleiding
- Vraagspecificatie
- referentie ontwerp
- aanbesteding
- esthetische bandbreedte specificeren
- samenvatting en conclusie
De blogs worden 2-wekelijks gepubliceerd op de website van Synquis: www.synquis.nl en op de bedrijfspagina van Synquis op LinkedIn: www.linkedin.com/company/synquis
De voorgaande delen van deze serie blogs zijn hier terug te lezen.
Referentie ontwerp
In het vorige deel van deze serie blogs is nader ingegaan op het vastleggen van esthetische eisen en randvoorwaarden in de Vraagspecificatie. In dit deel wordt specifiek aandacht besteed aan het referentie ontwerp (RO), waarmee concrete kaders worden meegegeven aan de opdrachtnemer ten aanzien van het uiterlijk van het project.
Het referentie ontwerp wordt gedefinieerd als een kader stellend ontwerp waarbinnen een nadere uitwerking mogelijk is. Dat een nadere uitwerking mogelijk moet zijn, volgt uit de overige (product)eisen die in de Vraagspecificatie zijn gesteld. Deze eisen moeten verenigbaar zijn met het kader dat het referentie ontwerp stelt en moeten tot een integraal ontwerp kunnen leiden. Een referentie ontwerp kan zowel uit traditionele tekeningen als een digitaal 3D BIM-model bestaan.
Het uitwerkingsniveau van het referentie ontwerp dient vooraf duidelijk te worden bepaald. Hoe verder dit ontwerp is uitgewerkt, hoe kleiner de oplossingsvrijheid voor de opdrachtnemer en hoe groter het risico voor de opdrachtgever. Een referentie ontwerp kan daarom over de gehele linie op VO- of DO-niveau zijn, maar er kan ook voor worden gekozen om specifieke onderdelen verder uit te werken en andere delen globaler te laten. Met deze laatste aanpak word het meest recht gedaan aan de doelstelling van een geïntegreerd contract, namelijk dat daar waar mogelijk vrijheid wordt gegeven voor het inzetten van creativiteit en oplossingsgerichtheid van ‘de markt’. De onderdelen waarvoor het voor de opdrachtgever belangrijk is, dat deze precies zo worden opgenomen in het ontwerp, worden dan ook specifiek en expliciet opgenomen in het referentie ontwerp.
Aanvullend is het zo, dat waarschijnlijk niet slechts met het referentie ontwerp kan worden volstaan voor het borgen van de esthetische aspecten. Het referentie ontwerp zal aangevuld moeten worden met eisen, zodat bij de nadere uitwerking van ontwerp door de opdrachtnemer de juiste afwegingen worden gemaakt.
Randvoorwaarden bij het gebruik
Naast de aanvullende eisen zullen ook duidelijk de randvoorwaarden voor het gebruik van het referentie ontwerp vastgesteld moeten worden en dient er bij het tekenen van het referentie ontwerp goed nagedacht te worden welke lijnen wel en niet getoond worden. Het kan bijvoorbeeld zijn, dat lijnen een bepaalde materiaaldikte, diameter of achter constructie suggereren, terwijl het juist de bedoeling is, dat deze worden bepaald door de nadere uitwerking van de opdrachtnemer. Er dient dus op enigerlei wijze duidelijk te zijn welke informatie wel als bindend binnen het referentie ontwerp hoort en welke niet.
Een andere belangrijke afweging is in welk bestandsformaat de tekeningen van het referentie ontwerp worden verstrekt. Zo lijkt het logisch om de tekeningen in een bewerkbaar formaat (AutoCAD of REVIT) aan te leveren, zodat de opdrachtnemer hier direct mee verder kan en niet al het tekenwerk opnieuw hoeft te doen. Bedenk daarbij echter wel, dat met dergelijke bestandsformaten veel meer informatie wordt verstrekt dan met het ‘blote oog’ te zien is. Denk daarbij aan verborgen lagen/layers, het exact op kunnen meten van afmetingen en het bepalen van hoeveelheden. Wanneer het referentie ontwerp een BIM-model betreft is de hoeveelheid informatie, die verstrekt wordt, nog veel groter. Dan gaat het ook om materiaaleigenschappen, clashes, bouwvolgorde, planning (4D), opbouw van onderdelen en mogelijk zelf fabricaten en types.
Wanneer er echter wordt gekozen voor het slechts aanleveren van een uitdraai van de tekeningen (bijvoorbeeld in PDF), dan betekent dit voor de opdrachtnemer vaak een flinke stap terug in het ontwerp- en tekenwerk. Hierdoor zal bij naast de extra kosten ook extra tijd nodig hebben voor zijn ontwerptraject. In de hedendaagse hectische bouwpraktijk wil dit nog wel eens tot (ontwerp verantwoordelijkheid) problemen leiden. Bovendien moet de opdrachtgever ook zijn voorbereidingen treffen, omdat er desgewenst rekening gehouden moet worden met een toets ronde waarin de correctheid van de tekeningen van de opdrachtnemer in relatie tot het referentie ontwerp moet worden gecontroleerd.
Samenvatting
Samenvattend kan worden gesteld, dat het toepassen van een referentie ontwerp een goede manier is om (ruimtelijke) esthetische eisen en randvoorwaarden in vast te leggen. Het is immers direct en objectief duidelijk welke vorm iets heeft of binnen welke dimensies de uiteindelijke oplossing moet vallen. Er moet echter goed voor gewaakt worden, dat er niet te veel of verkeerde informatie wordt meegezonden bij het referentie ontwerp én onder welke randvoorwaarden het referentie ontwerp mag worden toegepast. De opdrachtgever kan onbewust veel meer risico’s naar zich toetrekken dan de bedoeling is. Denk daarbij vooral aan tegenstrijdigheden in het ontwerp en het niet verenigbaar zijn van het referentie ontwerp met andere eisen uit het contract.
Uit het bovenstaande blijkt, dat het wellicht direct logisch lijkt om een referentie ontwerp toe te passen om daarmee de nodige esthetische eisen goed te borgen, maar dat dit niet zomaar kan worden gedaan. Er zijn veel randvoorwaarden en afwegingen, die weloverwogen moeten worden bepaald. Hiervoor is niet één recept te verkrijgen; de verwachtingen van de opdrachtgever, de kenmerken van het project en de overige eisen van het project moeten hierin worden betrokken.
Over 2 weken vervolgen wij deze Blog serie met de presentatie van:
de wijze waarop esthetische aspecten binnen geïntegreerde contracten kunnen worden geborgd in de aanbestedingsfase.
